Schulden klein houden en perspectief bieden

Bij het afbetalingsplan wordt het voorstel gestaan om de beschikbare betaalcapaciteit maandelijks onder de schuldeisers te verdelen. Dit gebeurt naar rato van de hoogte van de vorderingen. Preferente schuldeisers ontvangen een dubbel percentage ten opzichte van concurrente schuldeisers. Hiermee wordt geprobeerd te voorkomen dat schuldeisers gaan dagvaarden waardoor de schulden verder oplopen. Download hier een infographic.

De betaalcapaciteit wordt berekend aan de hand van de beslagvrije voet. Hiervoor is gekozen omdat, wanneer er een vonnis wordt verkregen om vervolgens loonbeslag te leggen, ook de beslagvrije voet geldt. Aangezien loonbeslag dus niet meer oplevert dan het afbetalingsplan, kan het weigeren van het afbetalingsplan de schuldeiser worden aangerekend.
De periode waarin alles moet zijn terugbetaald moet echter niet helemaal vastliggen. Het kan gebeuren dat door een dure maand, bijvoorbeeld een Apk-keuring, een maandtermijn niet betaald kan worden. Het is aan de schuldbemiddelaar om te beoordelen hoe hiermee om te gaan en hierover met de schuldeisers te communiceren. Kijk hier voor meer info over de beslagvrije voet. 

De betaalcapaciteit wordt dan onder de schuldeisers verdeeld die wel hebben ingestemd. Wanneer de schuldeiser gaat dagvaarden moet hij bij de rechter beargumenteren waarom hij niet heeft ingestemd. Geen goede reden betekent dat de schuldeiser de proceskosten moet betalen en alsnog moet instemmen met het afbetalingsplan.
Een goede reden om wel te dagvaarden kan bijvoorbeeld zijn:

• het afbetalingsplan klopt niet;
• de debiteur is onbetrouwbaar en beschikt over verzwegen vermogensbestanddelen;
• de debiteur is niet bereid om bepaalde vermogensbestanddelen te gelde te maken;
• de lopende huur wordt niet betaald.

Personen en instellingen die voor een wettelijke schuldsanering een voortraject mogen doen. Met name:

• gemeentelijke schuldhulpverlening 
• bewindvoerders en curatoren
• deurwaarders 

Hiermeer is aansluiting gezocht zoals dit is geregeld in art. 48 lid 1 onder b. t/m d Wck.

Zodra de debiteur bij een schuldhulpverlener, deurwaarder of bewindvoerder om een afbetalingsplan heeft gevraagd, geldt een wettelijke uitsteltermijn van 8 weken. In deze periode mag de schuldeiser niet tot dagvaarding overgaan.

Incassobureaus en deurwaarders worden verplicht om de mogelijkheid van het afbetalingsplan op hun aanmaningen te vermelden. De debiteur zal ook actief door de schuldhulpverlener en de deurwaarder worden benaderd om een afbetalingsplan aan te bieden. De schuldhulpverlener zal dit doen in  het kader van de wettelijke taak voor vroegsignalering, bij een beginnende achterstand van huur, energie, premie ziektekosten en water. De deurwaarder zal dit doen wanneer een schuldeiser de opdracht heeft gegeven om een vordering te innen.

De uitvoering van het afbetalingsplan kan om verschillende redenen onder druk komen te staan. Er kunnen nieuwe schulden ontstaan, een inkomen kan wegvallen, of de debiteur laat het afweten en maakt geen geld meer over. Op zich is het afbetalingsplan niet in beton gegoten en is het binnen bepaalde marges mogelijk om met wijzigingen rekening te houden. Maar dat is niet oneindig. Er kan een moment komen dat het moet stoppen. 
Wanneer het afbetalingsplan voortijdig beëindigd is, zou een volgende stap kunnen zijn dat de inning en verdeling via een loonbeslag plaatsvindt. Hiervoor dient één van de schuldeisers het initiatief te nemen om te dagvaarden en na vonnis beslag te leggen. De overige schuldeisers kunnen dan zonder executoriale titel ‘meedelen in het beslag’.

Wanneer het langer duurt dan 36 maanden om de schulden af te lossen is ook een afbetalingsplan mogelijk. Ook dan is het wenselijk dat schulden niet verder oplopen door dagvaarding en beslag. De debiteur wordt dan verwezen naar schuldhulpverlening voor een schuldregeling tegen finale kwijting. 

Het is de bedoeling dat voor het opstellen en uitvoeren van het afbetalingsplan maximumtarieven gaan gelden. Deze kosten worden vervolgens uit de incassokosten betaald. De schuldeisers krijgen afbetalingsvoorstellen gebaseerd op de hoofdsom. Wanneer de incassokosten niet toereikend zijn om de kosten van het afbetalingsplan volledig te financieren en de debiteur de resterende kosten gelet op zijn inkomen niet zelf kan betalen, wordt dit deel door de overheid gefinancierd. Kijk hier voor meer informatie over incassokosten.

Wanneer door de deurwaarder beslag op loon of uitkering is gelegd, kunnen andere schuldeisers zonder vonnis, op verzoek van de debiteur, meedelen in de beslagopbrengst. Hiermee wordt voorkomen dat deze schuldeisers ook gaan dagvaarden en vervolgens beslag gaan leggen, waardoor de kosten hoog oplopen. Download hier een infographic. 

Het is een hele goedkope manier voor schuldeisers om schulden betaald te krijgen. Zij zullen actief op deze mogelijkheid wijzen. De verdelend deurwaarder zal ook proberen in contact te komen met de debiteur om de schulden te inventariseren en ze te laten meedelen in beslag. De verdelend deurwaarder ontvangt financiering afhankelijk van het aantal schuldeisers dat meedeelt in het beslag.

Vanaf dat moment stopt de deurwaarder met afdragen aan de schuldeiser. De schuldeiser zal dan eerst een vonnis moeten verkrijgen om beslag te leggen. Krijgt de schuldeiser gelijk, dan moet de debiteur de proceskosten betalen. Krijgt de schuldeiser ongelijk, dan kan de debiteur het inmiddels betaalde geld terugvorderen.

Zodra een deurwaarder van een schuldeiser de opdracht heeft gekregen een vordering te innen, kan in het beslagregister worden gezien of er al een lopend beslag is. Wanneer dit het geval is zal de deurwaarder de vordering aanmelden bij de verdelend deurwaarder. Deze zal de debiteur om instemming vragen of de vordering kan ‘meedelen in het beslag’. 

De schuldeiser ontvangt bij ‘meedelen in beslag’ maandelijks net zoveel als bij loonbeslag nadat een vonnis is verkregen. Wanneer de schuldeiser zonder goede reden gaat dagvaarden, zal de rechter in de kosten van de procedure voor rekening van de schuldeiser laten. Een goede reden kan bijvoorbeeld zijn de ontbinding van de huurovereenkomst omdat de lopende huur niet betaald wordt.

De schuldeiser kan dan de debiteur gaan dagvaarden. Wanneer de vordering wordt toegewezen zullen de proceskosten voor rekening van de debiteur komen. Met het vonnis kan de schuldeiser alsnog beslag op het inkomen leggen.

Net als bij een gewoon loonbeslag brengt de verdelend deurwaarder maandelijks kosten in rekening voor het innen en verdelen van de beslagopbrengst. De hoogte van deze kosten hangt af van het aantal schuldeisers dat meedeelt in het beslag.

In het rapport worden twee varianten van meedelen in beslag uitgewerkt. Bij de variant ‘actief meedelen in beslag’ moet de debiteur hiermee instemmen. Bij de verdergaande variant ‘passief meedelen in beslag’ is meedelen in beslag mogelijk zolang de debiteur geen bezwaar maakt. Wanneer de tweede variant wordt ingevoerd, lukt het beter om mensen met weinig doenvermogen, die moeilijk in actie komen, te beschermen.

Voor de deurwaarder geldt een ministerieplicht. Dit betekent dat hij in beginsel verplicht is op de opdrachten van de schuldeiser (dagvaarden, beslag leggen) uit te voeren. Met de voorgestelde maatregelen vindt een verschuiving plaats van invorderen gericht op het individueel belang van de individuele schuldeiser, naar invorderen gericht op het collectieve belang van de schuldeiser, de debiteur en zelfs andere schuldeisers. Dit betekent dat de deurwaarder ook gehouden is om andere schulden van de debiteur te inventariseren, bij te dragen aan het voorkomen van kostenoploop en de debiteur te wijzen op mogelijkheden van hulp- en ondersteuning bij het oplossen van de schulden.
Om te voorkomen dat de deurwaarder hiermee niet in strijd komt met de oorspronkelijke opdrachtgever, is het van belang dat hiervoor in de Gerechtsdeurwaarderswet een zorgplicht wordt opgenomen.

In het voorgestelde incassomodel wordt gestimuleerd dat schuldeisers de kosten van invordering laag houden door in te stemmen met een afbetalingsplan, of zonder vonnis 'mee te delen in een beslag'. Mocht de schuldeiser toch gaan dagvaarden dan zal de rechter bij de beslissing over de proceskosten moeten meewegen of de procedure nodig is geweest om de vordering te kunnen innen. Als een schuldeiser zonder goede reden geen gebruik heeft gemaakt van het afbetalingsplan of de mogelijkheid van 'meedelen in beslag', zal de schuldeiser de proceskosten moeten betalen. 
Er zijn situaties denkbaar dat een dagvaarding wel nodig is, bijvoorbeeld vanwege:

• ontbinding van de huurovereenkomst;
• het verkrijgen van een machtiging tot afsluiten van de energielevering;
• het betwisten van de vordering door debiteur;
• het niet in contact komen met de debiteur.

Wanneer een verjaarde vordering meegenomen zou worden in een afbetalingsplan of ‘meedelen in beslag’, dan is dat in het nadeel van de debiteur en andere schuldeisers. De debiteur kan het betaalde niet meer terugvorderen en de andere schuldeisers bij de verdeling van de betaalcapaciteit minder. Zowel bij het opstellen van het afbetalingsplan als bij meedelen in het beslag, moet in het kader van de zorgplicht beoordeeld worden of een vordering als dan niet verjaard is. Kijk hier voor meer info over verjaring.